Passion fruit (Çarkıfelek) meyvesi nedir ?

Türkiye de Aşk meyvesi, Tutku meyvesi, Çarkıfelek veya orijinal adı ile passion fruit olarak bilinen bir meyvedir. Ana vatan güney Amerika olarak biliniyor.
Subtropik yani yarı tropik bir bitki olup tropik bölgelerin dışında da yetiştiriciliği yapıla bilinir, -3 dereceye kadar dayanıklıdır.

İçerdiği vitamin ve mineraller: 

• C vitamini, B1 vitamini, B2 vitamini, B5 vitamini, Kalsiyum, Fosfor ve Protein zenginidir. Harmin, harmol, harman ve passiflora adı verilen alkaloitleri; flavon, glisosit ve sterol adlı maddeleri içerir.
• B vitaminleri kompleksi, C vitamini ve minerallerce zengin olan Passion fruit meyvesi içeriğindeki "passiflorin" adlı madde sebebiyle sakinleştirici etkiye sahiptir.

Bilinen faydaları:

• Passiflora meyvesi; stres ve uykusuzluk sendromlarına karşı tüm dünya ülkelerinde kullanılmaktadır.
• İdrar yolları hastalıklarına karşı savaşır.
• Ağrı kesici özelliği vardır. Aynı zamanda spazm ve kramplara iyi gelir.
• Menopoz döneminde yaşanan sıkıntılara karşı faydalıdır.
• Vücudunuzun demir gereksinimini büyük oranda karşılar. Lif bakımından zengindir.
• Kokusu uzun zaman nefesinizi ferah tutar aynı zamanda kan dolaşımına faydalıdır.
• Stres, anksiyete ve depresyon gibi psikolojik olumsuzluklarda serotonin seviyesinde yükselme sağlayan doğal bir sakinleştiricidir. Serotonin yükselmesi mutluluk hissini artırmaktadır.
• Antioksidan görevi görür
• Lifli yapısı ile kilo vermeye yardımcı olur
• Göz sağlığını korur
• Bağışıklığı güçlendirir

Passion fruit ağacı hakkında bilgiler.

1. Giriş:

1.1 Arka plan
    • Çarkıfelek meyvesi kuvvetli, sığ köklü, dallar aracılığıyla tırmanan çok yıllık asma
    • 20 ft (6 m veya 600 cm) yüksekliğe kadar uzayabilir ve daha gerçekçi bir yaşam beklentisi 3 – 5 yıl.
    • Esas olarak taze pazar ve meyve suyu için yetiştirilir.
Yetiştiricileri;
    • İyi olması nedeniyle küçük ölçekli çiftçiler tarafından tercih edilmektedir.
İhracat;
    • Ağırlıklı olarak Uganda, Avrupa'ya ihraç edildi; Fransa, Danimarka ve Birleşik Krallık.

1.2 Meyve türleri

1-2                           1-3

“Mor Passion Fruit”     “Sarı Passion Fruit”

1.2 Ortak Çeşitler

“Mor Tutku Meyvesi”

    • Sarı türe göre soğuk havalara daha dayanıklıdır.
    • 4 – 5 cm çapında mor renkli meyveler üretir.
    • Üstün ve aromatik bir tada sahiptir
    • Taze pazar ve meyve suyu için kullanılır
İhracat;
    • İhracat pazarında popüler

“Sarı Tutku meyvesi”

    • Alt orta bölgede iyi iş çıkarır ve ova bölgeleri
    • Daha dinçtir ve 5 – 7 cm çapında daha büyük meyveler üretir
    • Daha asidik - meyve suyu ekstraksiyonu için kullanılır
    • Fusarium Solgunluğuna Dayanıklı
    • Phytophtora Kök Çürümesine Toleranslı, Nematodlar ve Kahverengi Lekelere
    • Mor çarkıfelek meyvesi için anaç olarak kullanılır.

1.3 Optimum Ekolojik Gereksinimler

Rakım: 1.200 – 2.000 masl (mor),  0 – 800 masl (sarı)

Yağış: 900 – 2.000 mm yıllık

Büyüme Sıcaklığı: Mor Passion: 18 – 25 C,  Sarı Passion: 25 – 30 C

Toprak:  •Tınlı topraklar derin ve iyi drene
              •pH aralığı 5.5 – 6.5

2. Ekmeden önce yapılacak hazırlıklar

1. Pazar araştırması
2. Mahsul ekimi takvimi
3. Toprak testi
3.1. Su analizi
4. Kompostlama
5. Kaliteli ekim malzemeleri
6. Önerilen arazi için hazırlık uygulamaları
7. Mahsulün dahil edilmesi kalıntılar
8. Bazal uygulama kompost/gübre
9. Önerilen fide uygulamaları
10.Önerilen ekim mesafesi
11.Önerilen gübre uygulaması oranı
12. Yeterli su kaynağı
13.Zamanında ekim alanı temizliği
14.Ağacın tırmanacağı üst zemin ayarlaması
15.IPM uygulamaları
16.Güvenli ve etkili pestisit kullanımı
17.Hasat satış endeksleri
18.Uygun hasat depolama alanları
19.Kalite artırıcı etkenlerin araştırılması
20.Ekim kararından itibaren her şeyin kayıt altına alınması

3. Ekim takvimi

3.2 Arazi hazırlığı

Aralık
Toprak Hazırlığı.
45x45 çapında delikler açın.
Dikim yapmadan 3 hafta önce yanmış çiftlik gübresi (15kg) m2 ye ve Triple Super Phosphate (46 % P2O5) 125g m2 ile karıştırın.

Ocak
30 - 45 günlük fideleri deliklere ekin.
Dikim aralığı 2x3 m veya 3x3m.
Büyüyen dalların budanması ve ağacı şekillendirme.
Bitki başına 150gr CAN gübresi

Şubat
Büyüyen dalların budanması ve ağacı şekillendirme.
Zararlılara ve yabancı otlarla mücadele.
Bitki başına 100gr NPK gübresi
1 debi (15kg) organik gübre/gübre

Haziran
7. - 8. aylar hasat aylarıdır
Dönüme yıllık 4.000 - 5.000 kg verim alına bilinir
Satış zamanı.

3.7 Zararlılar ve Hastalıkların Kontrolü

3.7.1 Başlıca Zararlılar

Aşağıdakiler, Passion Fruits'in başlıca zararlılarıdır.
Kenya:
A. Yaprak bitleri
B. Unlu Böcekler
C. Örümcek akarları
D. Thrips
E. Nematodlar
F. Böcekler
G. Geniş/Sarı Çay Akarı

A. Yaprak bitleri

Zararlı:
• Yaprak bitleri bitki özsuyunu emerek bitkilere zarar verir
Belirtiler:
• Kıvrılma, buruşma veya çukurlaşmaya neden olurlar. istila edilmiş yapraklar, deforme olmuş bitkiler oluşur.
• Virüs yayarlar ve özsu salgılarlar, bitkileri kaplar ve büyümesin yavaşlatır.
Çözümü:
• Genellikle doğal düşmanlar tarafından kontrol edilir
• Pestisitler: Oxydemeton-Metil (HATTRICKEC®)
• Çok fazla nitrojen uygulamaktan kaçının, çünkü bu bitkileri sulu ve yaprak bitleri için çekici

B. Unlu Böcekler

Zararlı:
• Un böcekleri, meyveleri ve yaprakları istila eder. Genellikle onları kontrol eden doğal düşmanlar pestisit püskürtülerek yok edilirse, sıcak mevsimde ciddi zararlılar olabilirler.
Belirtileri
• Ağır unlu böcek saldırısı beyaz olarak görünür, saplarda, meyvelerde etli böceklerin mumsu kitleleri ve yaprakların alt tarafındaki damarlar boyunca sarar.
• Genellikle bitişik gövdelerin kaplanmasıyla sonuçlanır
• Şiddetli istilaya uğramış bitkiler özsu nedeniyle solabilir. Yapraklar sararır, yavaş yavaş kurur ve sonunda düşer.
Çözümü:
• Etkilenen parçaları başlangıçta budayın ve imha edin istila aşaması sırasında
• Ağır şekilde istila edilmiş bitkileri çıkarın ve yok edin
• Sabit bir su akışı püskürtün (makul yüksek basınç) böcekleri öldürmek için.
• Pestisitler: Buprofezin (APPLAUD %40 SC®)

C. Örümcek akarları

Zararlı:
• Yetişkin Örümcek Akarları oval şekillidir ve kırmızımsı veya yeşilimsi görünür ve sekiz (8) bacakları vardır.
• Yumurtalar çok küçük, küresel ve beyazımsıdır; ve yaprakların alt tarafına tek tek serilir
• Örümcek Akarları, ağı sabitleyen ağ örerler.
Belirtileri
• Küçük sarı veya beya beneklere neden olurlar, sonunda yapraklar sarımsı olur düşebilir.
• Ağır şekilde istila edilmiş bitkiler bodurlaşabilir
• Ağır istila, asmanın geri ölmesine de neden olabilir, olgunlaşmamış meyvelerin buruşması ve dökülmesine neden olur
• Örümcek akarları normalde sıcak ve kuru havalı ortamlarda bulunur.
Çözümü:
• Az miktarda istila edilmiş bitkilerin köklerinden sökülmesi ve yakılması istilanın erken aşamalarında başarılı sonuç verir
• Tarlayı yabani otlardan uzak tutun
• hasattan hemen sonra istila edilmiş ürün kalıntılarını çıkarın ve yakın.
• Pestisitler: Tetradifon (TERRAMITE 7.52 EC ®)

D. Thrips

Zararlı:
• Thrips genç bitkilerin bodurlaşmasına neden olur
• Yaprak, çiçek ve meyvelerle beslenirler.

Belirtileri:
• Saldırıya uğrayan bitki parçaları büzülür
• Saldırıya maruz kalan çiçekler ve meyveler erken düşer.
• Meyvelerde şekil bozukluğu oluşur ve ticari değerini düşürür.
• Ağır bir istila erken solmaya neden olur, genç sürgülerde bozulmaya neden olur.

Çözüm:
• Çiftçilik ve tırmıklama pupaları öldürebilir. Daha önce istila edilmiş ekinlerden toprak
• Bazı durumlarda, ara budamalar etkisini azaltır.
• Duyarlı bitkilerin art arda ekilmesinden kaçınılması grekir, thrips'in etkisini azaltır. Diğer bitkilerle iç içe ekilmesi thrips'in etkisini çoğaltır.
• Önerilen ilaçlar: Oksidemeton-Metil (HATTRICK EC®)

E. Nematodlar

Zararlı:
• Kök-ur nematodları toprakta bulunur.
• İstilacı olarak nakledilerek yayılırlar. Taşınam topraklardan veya çiftlik aletlerine yapışarak bulaşır.
• Sulama suyu ile de yayılabilirler.

Belirtileri:
• Köklerde safra veya düğüm oluşumu görülür.
• Yapraklar da sararma görülür.
• Etkilenenlerde bodurluk ve sonrasında solmalar görülür.

Çözümü:
• Manyok, Hububat, Mısır, Tatlı Mısır, Tatlı Patates, Soğan ve Lahana gibi bitkilerden bulaşır. Aynı ortama ekilmemeli.
• Temiz ekim malzemeleri kullanın.
• Saha hijyenine önem verin.

F. Böcekler

Zararlı:
• Birkaç böcek çarkıfelek meyvesine saldırır; Yeşil kokuşmuş böcek (Nezara viridula), kahverengi kokuşmuş böcek (Boerias maculata) vb.
• Büyüyen uçlardan özsuyu keserler

Belirtileri:
• Solup ölen terminal tomurcuklarını delin
• Genç fideler şiddetli saldırı altında ölür
• Delinmiş genç meyveler lokalize gelişir piyasa değerini düşüren sertleştirilmiş noktalar oluşur.

Çözümü:
• Güçlü kokulu bitkilerle ör. Sarımsak ile engellenir.
• Elle toplama ve saha hijyenini sağlama.
• Sprinkler ile sulayın.

G. Geniş/Sarı Çay Akarı

Zararlı:
• Çarkıfelek meyvesindeki en önemli akar (0,1- 0,2 mm uzunluğunda)- görülemeyecek kadar küçük.

Belirtileri:
• Renk değişikliği, nekroz ve yaprak dökümü
• Başlangıçta, son vuruşlara saldırır ve ayrılır.
• Yapraklar kabarır, deforme olur (ince, bükülmüş veya buruşuk), soluyor ve ölüyor
• Sürgünler: şişmiş, pürüzlü veya paslanmış
• Bronzlaşmış tozlu bir görünüm oluşabilir. Etkilenen bitki kısımlarında.
• Meyveler beyazdan ten rengine veya kahve rengi görünüm oluşur meyve kalitesinin etkilememsine rağmen ticari değerini etkiler.
• Şiddetli saldırıya uğramış meyveler düşebilir veya uzun süreli yara izleri oluşur.

Çözümü:
• Yırtıcı akarlar - Amblyseius californicus

Başlıca Hastalıklar & Fizyolojik Bozukluklar

• Aşağıdakiler başlıca hastalıklardır ve Çarkıfelek meyvelerinin fizyolojik bozuklukları
Kenya:

A. Fusarium solgunluğu
B. Tutku meyvesi odunsuluğu
C. Kahverengi nokta ve. Septoria noktası
D. Fitoftora yanıklığı

A. Fusarium solgunluğu

Zarar:
• Bu toprak kaynaklı bir hastalıktır

Belirtileri:
• Yaprakların sararması
• Toprak seviyesinde etkilenen bitkinin boğaz bölgesi kahverengiye döner ve dikey olarak çatlar
• Ağaç solmaya başlar ve daha sonra tamamen kurur.
• Ağaç gövdesinin iç kısımlarında kahverengi lekeler görülür.

Çözümü:
• Etkilenen parçalar çıkarılmalı ve yakılmalıdır.
• Hastalıklı ağaçta kullanılan bıçağı sağlıklı ağaçlarda kullanmayın.
• Bitki tabanını mantarlardan ve yabani otlardan koruyun.
• Daha dayanıklı olan ağaçtan aşılama yapın.

B. Tutku meyvesi odunsuluğu

Zarar:
• Yaprak bitleri ve budama bıçakları ile yayılırlar.
• Virüs, Muz, Kabakgiller ve birçok yabani otu içeren geniş bir konukçu yelpazesine sahiptir.

Belirtileri:
• Etkilenen yapraklar açık ve koyu yeşil gösterir genellikle açık sarı benekli mozaik desenli olur.
• Bazen küçük, sarı halka noktaları üst yaprak yüzeyinde gelişir
• Enfekte meyveler küçük ve şekilsizdir. çok sert kabuklu ve küçük hamur boşluğu oluşur.
• Virüsün bazı türleri meyvelerde çatlaklara neden olur.

Çözümü:
• Temiz ekim malzemesi kullanın
• Temiz budama aletleri kullanın
• Hastalıklı asmaların tarladan uzaklaştırılması gerekir.
• Uygun şekilde ayıklama yapın
• Tutku meyvesi tarlalarında Muz ve Kabak dikmekten kaçının.
• Kontrol vektörleri (yaprak bitleri)

C. Kahverengi nokta ve. Septoria noktası

Zarar:
• Ekonomik açıdan en önemli, asma ve meyveleri etkileyen hastalık
• Alternaria Passiflorae'nin neden olduğu mantar hastalığıdır.
• Sıcak, nemli hava hastalık gelişimini kolaylaştırır

Belirtileri:
• Yapraklarda çapı 10 mm'ye kadar olan kahverengi lekeler, sıklıkla damarlar boyunca uzanan ve kuruyan merkezler görülür.
• Saplarda: noktalar 30 mm uzunluğa kadar görülür ve ağacı öldürebilir.
• Meyvede: benekler açık kahverengi, yuvarlak ve batık; genellikle geniş alanları kaplayarak birleşirler ve kırmızı-kahverengi spor kütleleri üretir

Çözümü:
• Saha temizliği (toplanması ve bertarafı düşen hastalıklı meyveler, yapraklar ve asmalar)
• Yoğunluğu azaltmak için asmaların budaması ve nemi azaltmak
• Mantar ilaçları ile zamanında müdehale: Mancozeb (DITHANE M-45 WP®)
• Nemli havalarda, örtü altı yetiştiriciliğinde bol bol havalandırlmalı.

C2. Fitoftora yanıklığı

Zarar:
• Hastalık yapraklara, gövdelere ve meyvelere bulaşır
• Hastalık yağmur, çiy ve tepe sulamalardan dolayı oluşur.

Belirtileri:
• 2 mm'ye kadar kahverengi lekeler, yaprak yüzeyinde siyah noktalar oluşur.
• Enfekte yapraklar kolayca düşerek ağaçta yaprak dökümü oluşur.
• Saplarda da benzer noktalar oluşabilir.
• Meyvelerde açık kahverengi lekeler ile minik siyah noktalar oluşabilir
• Noktalar genellikle geniş alanları kapsayacak şekilde birleşir.
• Etkilenen meyveler düzensiz olgunlaşır.

Çözümü:
• Tarla temizliği (düşmüş hastalıklı meyvelerin, yaprakların ve asmaların toplanması ve atılması)
• Yoğunluğu azaltmak mahsul içindeki nemi azaltmak için asmaların budaması ve havalandırma (örtü altı için)

D. Fitoftora yanıklığı

Zarar:
• Ağacın dibinde oluşan mantar sporlarının meyvelere bulaşması sonucu oluşur.
• Hastalık, yağışlı ve rüzgarlı havalarda daha çok yayılır.

Belirtileri:
• Etkilenen yapraklarda ve meyvelerde suda ıslanmış gibi olur (çürüme) ve aşırı yaprak döker.
• Yapraklar kahve rengi olur veçürür.
• Gövdeyi tamamen çevreleyebilirler ve asmanın solmasına sebep olur.

Çözümü:
• İyi saha temizliği
• Alt dalların budanması ve
• Su sıçramasını en aza indirmek için meyve bahçelerinin malçlanması

HASAT

Hasat Endeksleri (GHCP&PHHT20: Q17)
Hasat Dönemi:
• Mahsul 7 – 8 ay içinde meyve vermeye başlar transplantasyondan sonra
• Ana hasat 12 – 13 ay sonra elde edilir.
• Normalde iki hasat zirvesi vardır: Temmuz – Ağustos ve Aralık – Ocak

Hasat Yöntemi:
• Meyvelerin sarı veya mor renkleri belirginleştirkten sonra toplanmaya başlanmalıdır.
• Meyveler, olduklarında asmadan doğal olarak düşer.
Olgun meyveler: bunlar meyve suyu ekstraksiyonu için uygundur

Yıllık verim:
• Ortalama verim, dönüm başına yaklaşık 4.000 kg'dır.
• İyi yönetim ve mahsul yetiştiriciliği ile dönüm başına 6.000 – 8.000 kg'dan fazla verim gerçekleştirilebilir.
• Sarı çarkıfelek meyvesi 7 ile 10 °C'ye kadar %90 ila 95 nem aralığında depolanmalıdır. 2 hafta depolama süresi vardır.
• Mor çarkıfelek meyveleri daha soğuk havada saklana bilir 3 ila 5 °C'de 3 ila 5 hafta saklanabilir.

• Sıralama ve Sınıflandırma: Meyvelerin ticari değeri olması için Mor Tutku Meyveleri 5 ila 8 cm çap ve Sarı Tutku Meyveleri  6 ila 8 cm çapında olmalıdır.

Yukarıda ki rehber MOALF/SHEP PLUS tarafından hazırlanmış ve Türk yetiştiricilere yardımcı olmak için (Antalya tropik tarafından) İngilizceden Türkçeye çevrilmiştir.
Orijinal kaynağı görüntüle: MOALF/SHEP PLUS